- મુખ્ય પૃષ્ઠ
- મારા વિશે
- અવનવુ વાંચન
- લેખ / लेख / Articles
- ગેલેરી
- બ્લોગ
- કઈ દવા કયારે
- પ્રશ્નોતરી
- સંપર્ક
- મફત પુસ્તક ખરીદી
- ક્વિઝ
પ્ર.-1 |
ડોક્ટર આશિષભાઈ, મારી દીકરી ત્રણ વર્ષની છે. તેને શરદી-ખાંસી વાંરવાર થાય છે. ઝાડા અને તાવ પણ થોડા થોડા દિવસે આવે છે. તે માંદી ઓછી પડે અને તેની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારી શકાય તે માટે કોઈ સૂચન કરો ને. | -પ્રતિક રાજપૂત |
ઉ-1 |
બાળક તંદુરસ્ત કેવી રીતે રહેશે? તે દરેક માતાપિતાને થતો પ્રશ્ન છે. થોડા સૂચનો નીચે મુજબ છે.
|
|
પ્ર.-2 |
મારી બે વર્ષની દીકરીને ઝાડા કરવામાં ખુબ તકલીફ રહે છે. તેનું પેટ સાફ રહેતું નથી. ક્યારેક મળ સાથે લોહી પણ પડે છે. ડોક્ટર સાહેબ મને ખુબ ચિંતા રહે છે. માર્ગદર્શન આપો. | -ભરત લાખાણી – જજીસ બંગલો – અમદાવાદ |
ઉ-2 |
બાળકોમાં કબજીયાત
|
|
પ્ર.-3 |
મારી દીકરી હાલ ચાર માસની થઈ. તે અમને ઘણો સારો રિસ્પોન્સ આપે છે. ક્યા મહિને તે શું શીખશે તે મને જાણવાની ખુબ ઈચ્છા છે તો જણાવો. | -હેતલ પંચોલી – ચાંદલોડિયા – અમદાવાદ |
ઉ-3 |
જન્મથી છ માસ સુધી બાળકનો માનસિક વિકાસ પહેલો મહિનો : પહેલા માસ દરમ્યાન બાળક લગભગ ૧૫ થી ૧૬ કલાકની ઊંઘ લે છે. તેને જો ઊંધું સુવડાવવામાં આવે તો તે માથું એક બાજુ ફેરવે છે. ભૂખ્યું થાય કે પેશાબ કરતી વખતે રડે છે. ઘણીવાર કોઈ કારણ વગર પણ રડે છે. માથું કે શરીર ફેરવવાથી તે ઢીંગલીની આંખોની માફક તેની આંખો શરીરની વિરુધ્ધ દિશામાં ફેરવે છે. બીજો મહિનો : બીજા માસ દરમ્યાન તે સંપર્ક અને અવાજથી માતાને ઓળખતું થઈ ગયું હોય છે. માતા સામે ઘણી મિનિટો તાકી રહે છે. ઘરના સભ્યોના અવાજને ઓળખીને તે સામો પ્રતિસાદ પણ આપે છે. તે હાથ-પગ ભેગા કરવા, લાતો મારવી જેવા કાર્ય કરે છે. તેની સામે અવાજ કરી કુટુંબીજનોના પ્રતિભાવથી તે રડતું બંધ થઈ જાય છે. ત્રીજો મહિનો : ત્રીજા માસ દરમ્યાન જો તેને જમીન પર ઊંધું સુવાડીએ તો તે માથુ ઊંચું કરી અવાજની દિશામાં માથુ ફેરવી શકે છે. ત્રીજા માસ દરમ્યાન બાળક વિવિધ અવાજો, હળવું સંગીત, હાલરડાં અને પ્રર્થના ધ્યાનથી સાંભળે છે. તેની સામે વસ્તુ ધરતા તે વસ્તુ તરફ હાથ લંબાવે છે. તે રડતું હોય તે વખતે તેને ગમતું સંગીત સાંભળી તે શાંત થઈ જાય છે. ચોથો મહિનો : ચોથા માસ દરમ્યાન તે કુટુંબના સભ્યો સાથે ખુબ હળીમળી ગયું હોય છે. કુટુંબના સભ્યોને પણ તેની સાથે રમવું ગમે છે. તે આખા દિવસમાં ઓછામાં ઓછુ બે વખત સળંગ ચાર કલાક જેટલું સુઈ જાય છે. તેને ઊંધું સુવાડતાં પંજાના ટેકે છાતી ઊંચકી ઉભું થાય છે. તે તેના મોટા ભાઈ-બહેન સાથે રમે છે. તે ખુશ થઈ તેમને પ્રતિભાવ પણ આપે છે. પાંચમો મહિનો : પાંચમાં મહિને તેની વસ્તુ પરની પકડ મજબુત બને છે. પેન્સિલ તે બરાબર પકડી શકે છે. તે ચોરસ, ગોળ અને ક્યુબ જેવા કલરવાળા રમકડાથી રમે છે. તેને ગમતા રમકડાની સામે તે તાકીને જોયા કરે છે. અજાણ્યા માણસની તે નોંધ લે છે. અજાણ્યા માણસને જોઈ તે રમવાનું બંધ કરી દે છે. અજાણી વ્યક્તિ તેને ઉચકે તો તે હાથ પહોળા કરી પોતાની માતા તરફ આવવાનો પ્રયત્ન કરે છે. છઠ્ઠા મહિને : છઠ્ઠા મહિને તે ઉંધામાંથી ચત્તું અને ચત્તામાંથી ઊંધું થતા શીખી ગયું હોય છે. તે પોતાના પેટ પર સરળતાથી ગોળ ગોળ ફરે છે. તે પોતાનો ચહેરો અરીસામાં જોઇને ખુશ થાય છે. તે હાથમાં પકડેલા રમકડા અને વસ્તુઓને જમીન પર પછાડી અવાજો કરે છે. સાતમાં મહિને : સાતમાં મહિને બાળક ઘરની વ્યક્તિઓને તો સહેલાઇથી ઓળખી જ શકે છે પણ પડોશી તેમજ ઘરે વારંવાર આવતી વ્યક્તિઓને પણ ઓળખીને સામે હસીને પ્રતિક્રિયા આપે છે. પોતાના નામથી પરિચિત થાય છે અને નામથી બોલાવતા તરત તે દિશા તરફ જુવે છે. સાતમાં મહિને તે આધારથી બેસતા શીખી ગયું હોય છે. ભાખોડિયાભેર ચાલે પણ છે. ચાલતા ચાલતા ક્યારેક હાથ કે પગનો વજનને લીધે કાબુ ગુમાવતા પડી જાય છે. તે ડોક ટટ્ટાર રાખે છે. આંગળીથી આધાર આપતા બેસી જાય છે. હાથ પકડીએ તો ઉછળકૂદ કરે છે. આઠમાં મહિને : અજાણ્યા લોકો સાથે થોડીવારમાં જ ભળીને રમવા લાગે છે. તેમનો ડર લાગતો નથી. વધુ સમય સુધી આધાર વિના સ્થિર બેસી શકે છે. પંખો ક્યાં? મોબાઈલ ક્યાં? જેવા પ્રશ્નોના પ્રતિભાવમાં તે વસ્તુઓ જોઈ સુંદર હાસ્ય આપે છે. અવાજ કરી શકે તેવા રમકડા ઓળખી હાથમાં પકડી અવાજ કરે છે. ઘરના સભ્યોનું ધ્યાન પોતાની તરફ ખેંચવા પ્રયત્નો કરે છે. નવમાં મહિને : સ્થિર, ટટ્ટાર બેસી શકે છે. કોઈ વસ્તુ ખેંચીને આધાર લઈને ઉભું પણ થાય છે. ભાખોડિયા ભરી ચારે બાજુ ખસે છે. જોયતી વસ્તુ લેવા તરત પહોંચી જાય છે. ખાટલો કે ટેબલના માથા પકડી ઉભું થાય છે પરંતુ બેસતા નાં આવડતું હોવાથી તે ઉભું જ રહે છે. હાથમાં પકડેલી વસ્તુ પડી જાય તો તેની તરફ આંગળી કરી આવાજ કરી તે પડી ગઈ છે તે સમજાવવાની કોશિશ કરે છે. મોટી વસ્તુ તે બરાબર પકડી શકે છે પણ ચણા, દાણા જેવી નાની વસ્તુઓ અંગુઠા અને આંગળી વચ્ચે પકડવાની તે કોશિશ કરે છે. દસમાં મહિને : દસથી અઢાર માસ વચ્ચે જ બાળક પકડીને ઉભા રહેવું, પકડીને ચાલવું અને પકડ્યા વિના ઉભા રહેવાનું શીખે છે. સંતાડેલા રમકડાને તે શોધે છે. દોરી પકડીને તે રમકડું નજીક લાવે છે. જે-તે વસ્તુઓ મોમાં નાખીને ચૂસવાની તેની આદત એકદમ વધી ગઈ હોય છે. ટોયલેટમાં બેસાડી અવાજ કરવાથી તે ઝાડો-પેશાબ પણ કરી શકે છે. તેની સામે ગીતો ગાવ તો ડોક હલાવી બે હાથથી તાળી પાડવાની પ્રતિક્રિયા પણ તે કરે છે. અગ્યારમાં મહિને : પકડીને સરસ ચાલે છે. આવજો, ટાટા, ભૂ, જે-જે, મમ્મી, પપ્પા, દાદા અને બા જેવા શબ્દોથી તે પરિચિત થઈ જાય છે. બીજાને જમતા જોઈ તે પણ કઈક ખાવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરે છે અને સાથે બેસી જમવા લાગે છે. વાડકીમાં મમરા જેવી વસ્તુ આપવાથી એક એક મમરો બે આંગળીઓ વચ્ચે પકડીને ખાય છે. નીચે ઢોળાય તો પણ તે મમરો પકડીને ખાવાની કોશિશ કરે છે. સિંગદાણા કે ચણા નાકમાં નાં નાખી દે તેનું ખાસ ધ્યાન રાખવું જોઈએ. કેરોસીન, સાબુ, ગરમ દૂધ જેવી વસ્તુઓમાં હાથ નાખી પીવાનો પ્રયત્ન કરે છે આવી વસ્તુઓ ખુબ ઊંચાઈ પર રાખવી પડે. કબાટ, કે ટેબલના ખાના ખોલી અંદરના કપડા અને વાસણો તે બહાર કાઢી લે છે. બે-ત્રણ બાળકો સાથે બેસાડી તાળી પાડી રમતા શીખે છે. તેને નાં પાડો તો પણ તેણે કરવું હોય તે જ કરે છે. બારમાં મહિને : તેની સાથે સંતાવાની, વસ્તુઓ આપ-લે કરવાની અને રમવાની ઘરના સભ્યોને ખુબ મઝા આવે છે. કોઈ એક વ્યક્તિ તેની સાથે રમે કે રહે તેવી વૃત્તિ ધરાવતું તે થઈ જાય છે. એક સાથે ચાર-કે પાંચ નોટ કે ચોપડીના પાનાં ફેરવી શકે છે. પેન્સિલ પકડી તેમાં લીટા કરે છે. પાનાં-છાપા વગેરે ફાડે છે. ગ્લાસ ઉંધો કરી પાણી ઢોળવાની કોશિશ કરે છે. બાથરૂમમાં પાણી સાથે સમય વિતાવવો ગમે છે. કપડા પહેરવામાં મદદ કરે છે. ન સમજાય તેવા શબ્દોનો ‘લવારો’ કરે છે. મમ્મી કે પપ્પા ઓફિસેથી આવે તો ખુબ ખુશ થઈ હસીને વળગીને પ્રતિક્રિયા આપે છે. પપ્પી કરવી, વળગવું, ગાલ ચાટવા તેવી પ્રતિક્રિયા માતા સાથે તે કરે છે. ઘાંટો પાડીએ તો ખોટું લાગે અને રડે છે. રમકડા કે ઢીંગલીને થાબડે છે. ડોક્ટર પાસે લઈ જતા અસાલમતી અનુભવી રડે છે. સારા માનસિક વિકાસ માટે માતાપિતાનો પ્રેમ, પુરતો સમય, પોષ્ટિક ખોરાક, ઘરનું પ્રફુલ્લિત વાતાવરણ, પરિવારજનોનો સ્નેહ અને તેની સાથે સંકળાયેલ લોકોના વર્તન જેવા પરિબળો ખુબ અગત્યનો ભાગ ભજવે છે. (દિવ્યભાસ્કર : ૨૭/૦૨/૨૦૧૮ અને ૧૦/૦૪/૨૦૧૮) |
|
પ્ર.-4 |
સ્વાઈન ફ્લ્યુ વાયરસના ચેપ વિશે થોડી માહિતી આપશો. તેનાથી બચવા શું કરવું જોઈએ તે જણાવશો. | -alpa naik |
ઉ-4 |
|
|
પ્ર.-5 |
બાળકને શીશીથી દૂધ કેમ નાં અપાય? શીશીથી દૂધ પીતા બાળકને શીશીની આદત છોડાવવી કેવી રીતે? | -રેશ્મા મંગતાની |
ઉ-5 |
રેશ્માબહેન શીશીથી બાળકને દૂધ આપવામાં આવે તેની ઘણી આડઅસર હોય છે. નીચે પ્રમાણે સમજીએ. બોટલથી દૂધ આપવાનું ચાલુ કેમ થાય છે?
બોટલથી દૂધ આપવાના ગેરફાયદા
બોટલથી દૂધ કેવી રીતે છુટશે?
અન્ય જાણકારી
૧૯૯૨માં ઇન્ડિયન એકેડેમી ઓફ પીડીઆટ્રીક્સની એક પોસ્ટર હરિફાઈમાં પ્રથમ નંબરે આવનાર પોસ્ટરનો સંદેશો આવો હતો. “ બાળકની સાચી માતા છ માસ સુધી ફક્ત ધાવણ આપે છે. અપર માતા વાડકી ચમચીથી બહારનું દૂધ આપે છે. પૂતના માતા જ દૂધ આપવા માટે બોટલનો ઉપયોગ કરે છે.” ( દિવ્યભાસ્કર : ૦૧/૦૯/૨૦૦૯ તથા ૧૬/૦૪/૨૦૧૩ ) |